LƯƠNG MINH
Mỗi lần anh tôi lên Sài Gòn đều rủ tôi đi ăn sáng tại tiệm Tân Sinh Hoạt. Có món gì ngon ở đó? Anh chỉ thích ngồi nhớ lại cái không khí cổ xưa nơi mà thuở xưa sáng nào tụi học trò chúng tôi cũng ngồi uống cà phê và nghe phổ ky truyền nhau ơi ới tiếng gọi bàn bằng thứ tiếng Hoa nói lóng rất thú vị mà người Hoa chính gốc nếu không quen cũng không hiểu được
Thế giới tiếng lóng
“Hai
hoành thánh mì thoàn dách, lượng co sủi cảo tún lục”.
Tiếng rao của anh phổ ky gọi cho anh đầu bếp. Từ đàng
xa, người đầu bếp lặp lại tiếng kêu như rao hồi đáp
là đã nghe tiếng đặt hàng.
Thoàn dách là bàn số 1
ở giữa, tún lục là bàn số 6 phía bên đông. Còn sủi
cảo là bánh xếp nước (hơi giống hoành thánh có hình
dẹp). Xưa kia trời vừa hừng sáng, hầu hết các tiệm
nước người Hoa, mở tất cả đèn sáng choang, quạt máy
5 – 7 cái quay vù vù, năm ba anh phổ ky hỏi khách dùng
chi, lập tức truyền khẩu lệnh gây náo nhiệt cả tiệm.
Họ quy định bên đông và bên tây của tiệm chứ không gọi bên trái và bên phải vì trái phải dễ nhầm do người đứng từ ngoài nhìn vào hay bên trong nhìn ra. Còn đông tây thì được định vị theo hướng mặt trời mọc và lặn. Cứ bên đông thì gọi là tún, bên tây thì gọi là sấy. Chính giữa gọi là thoàn. Tiệm nước thường có ba dãy bàn: đông (tún), tây (sấy) và giữa (thoàn), các số thứ tự thì dùng tiếng Quảng Đông dách, dì, xám, xây, ựng, lục mà kêu tới.
Hủ tiếu tô lớn thì gọi tố phảnh, tô nhỏ ít bánh thì gọi tái phảnh, tức nửa tô. Những từ ngữ dùng trong tiệm nước có cái thông dụng, nhiều người Việt trước đây đi tiệm nhiều cũng biết và nó bị Việt hoá. Thí dụ như dầu chao quảy, xíu mại, hoành thánh…
Ly
cà phê đen nhỏ gọi là xây chừng, cà phê đen lớn gọi
là tài chừng. Ngày nay uống cà phê không còn dùng ly lớn
nên từ tài chừng ít được dùng. Ly nhỏ ở dưới quê
dùng uống rượu được gọi là ly xây chừng, có viền
chính giữa để hai người uống dễ “cắt đôi”.
Cà
phê sữa thì gọi là xây nại, còn sữa nước sôi pha ít
cà phê thì gọi là xây bạc sỉu, có chỗ gọi là bạc
tẩy sỉu phé, tức sữa nước sôi cho một chút cà phê
vào. Đúng ra từ chính thống của cà phê sữa là ca phé
nại nhưng tại tiệm nước thì biến tấu thành như thế.
